JAN PAWEŁ II (Karol Józef Wojtyła)

ur. 1920, papież od 16 X 1978; filozof, teolog, dramatopisarz, poeta; urodzony w Wadowicach;  od 1938 studiował filologię pol. na UJ; podczas II wojny świat. pracował fizycznie m.in. w kamieniołomach w Krakowie, jednocześnie 1941–45 przygotowując się do kapłaństwa (tajna nauka w seminarium w Krakowie); 1946 przyjął święcenia kapłańskie; 1946–48 studiował na Papieskim Uniw. Św. Tomasza z Akwinu w Rzymie; od 1954 wykładał na Wydziale Teol. UJ i na Wydziale Filoz. KUL, od 1956 zast. prof. i kier. Katedry Etyki KUL; od 1958 biskup, od 1963 arcybiskup metropolita krak.; uczestniczył w pracach Soboru Watykańskiego II; od 1967 kardynał; pełnił funkcje przewodn. Komisji Episkopatu Polski do spraw Nauki Katol. oraz Rady Nauk. Episkopatu Polski. W myśli filoz. J.P. najważniejsza jest problematyka osoby ludzkiej — zajmował się: podstawami etyki (Zagadnienie podmiotu moralności 1991), istotą miłości oblubieńczej (Miłość i odpowiedzialność 1960), antropologią filoz. (Osoba i czyn 1969), podkreślając szczególną godność osoby ludzkiej. W tym też duchu podejmował niektóre problemy teol. (U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum II 1972), rozwijane po 1978 w encyklikach doktrynalnych (m.in. Redemptor hominis 1979, Dives in misericordia 1980, Dominum et Vivificantem 1986, Veritatis splendor 1993, Evangelium vitae 1995), społ. (Laborem exercens 1981, Sollicitudo rei socialis 1987, Centesimus annus 1991) i in. dokumentach papieskich (m.in. w adhortacjach Familiaris consortio 1981 i Christifideles laici 1988). Pontyfikat J.P. charakteryzuje otwarcie na dialog ze światem: liczne pielgrzymki zagr. — 92 (2000), podczas których odwiedził ponad 120 krajów, mediacje w sporach międzynar., apele o pokój — orędzia na Świat. Dzień Pokoju, wspólne modlitwy z przedstawicielami innych wyznań i religii (m.in. Asyż 1986, 1993, Warszawa 1989), audiencje. Wśród podróży duszpasterskich J.P. szczególne znaczenie dla Polaków miały pielgrzymki do Polski (1979, 1983, 1987, 1991, 1995, 1997, 1999). 24 XII 1999 J.P. zainaugurował obchody Wielkiego Jubileuszu Roku Świętego 2000 (zamknięte 6 I 2001). Działalność J.P. odznacza się troską o czytelność nauki i świadectwa Kościoła we współcz. świecie (rozważania Przekroczyć próg nadziei 1994), a do jej gł. wątków należy obrona i uzasadnienie katol. zasad moralnych (cykl katechez na temat teologii ciała oraz Wyznania wiary prowadzonych podczas audiencji generalnych); dalsze dokonania pontyfikatu: reforma prawa kanonicznego 1984, nowy Katechizm Kościoła katolickiego (1992, wyd. pol. 1995 — pierwszy od Soboru Trydenckiego), reorganizacja Kurii Rzym., liczne kanonizacje i beatyfikacje. Twórczość literacka J.P. (wyd. gł. pod pseud. Andrzej Jawień) obejmuje wiersze, medytacyjne poematy o problematyce etyczno-rel., dramaty (Przed sklepem jubilera, wyst. 1981, Brat naszego Boga, wyst. 1980, poświęcony życiu św. Adama Chmielowskiego); wybór utworów Poezje i dramaty (1980). W 1981 na życie J.P. dokonano nieudanego zamachu (ciężko ranny, 13 V). W 1993 odznaczony Orderem Orła Białego.

 

źródło: Internetowa Encyklopedia PWN